تاثیر فرانچایز در تامین مالی شرکت های دانش بنیان

چگونه می‌توان از ظرفیت‌های صنعت فرانچایز در تامین‌مالی شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کرد؟

به گفته رئیس مرکز تامین‌مالی و توســعه ســرمایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، صنعت فرانچایز، در زمره، مباحث جدید کشــور اســت که قبلا به صورت ارگانیک پیش می‌رفته، امــا به صورت حرفــه‌ای، مقوله جدیدی است که در ادبیات اقتصادی کشور وارد شده و باید بستر لازم را برای ورود شکوفایی و رشد این شرکتها فراهم کنیم. حامد رفیعی در این گفت وگو تاکید دارد که صنعت فرانچایز می‌تواند یک منبع تامین‌مالی پایدار برای شرکتها و سیستمهای دانش بنیان باشد. آنچه می خوانید گفتگوی "ضربان اقتصاد" بــا رئیس مرکز تامین‌مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است. 

شرایط تامین‌مالــی بــرای فرانچایزهای نوپا و باتجربه چگونه است؟ 

قاعدتا صنایع نوپا بیشتر نیازمند کمک، هم در حوزه آموزش هســتند و هم باید یکسری اهرم‌سازی و تسهیلگری برای آنها انجام شود، اما صنایعی که توسعه یافته‌تر هستند میتوانند تجربیات آموخته خــود را در بازار به اشتراک بگذارند؛ غالبی که بیشک نقش انجمن فرانچایز ایران در شکل گیری و جهت دهی به آن غیر قابل کتمان است. از سوی دیگر، صنعت فرانچایز یک نوع رگولاتور در بازار اســت که علاوه بر پیگیری حق امتیاز، قادر اســت، بحث های رگولاتوری و ارتباط نهادها، آمــوزش و ... را پیگیری کند و در حوزه تامین‌مالی، یک مــدل کمک کننده برای شرکتها باشد و با استفاده از این ویژگی بارز خود، نفوذ خوبی در بازار به ویــژه صنعت دانش بنیان داشته باشد. هرچند که لازم است، به این پی برد که چطور در حوزه دانش بنیان، صنعت فرانچایز میتواند این مســاله را ساری و جاری کند. در حوزه تامین‌مالی نیز شرایط همین گونه است، ما شرکتهایی نوپا و فناور داریم که هنوز در حوزه صنعت مالی ورود پیدا کرده اند، بنابراین صنعت فرانچایز و انجمن فرانچایز میتوانند در توســعه مفهوم این صنعت در اکوسیستم دانش بنیان به خوبی ایفای نقش و ارتباط بین نهادها را برقرار کنند و آموزشها و دوره هایی داشته باشند تا بتوانند هم بحث شرکتهای دانش بنیان و هم توســعه آن را در مناطق جغرافیایی مختلف به شیوه فرانچایز توسعه دهند.

جایگاه برند چه نقشی در تامین مالی فرانچایز دارد؟

برند یکی از مهمترین دارایی‌های نامشهود و ارزشمند شــرکت اســت. ما در حوزه برند و تامین‌مالی از این طریق در بازار سرمایه و پول مباحث قانونی داریم که فعلا اجرایی نشده است. متاسفانه اکنون دارایی نامشهود که خاص برند است هنوز جایگاه خود را در اقتصاد ما پیدا نکرده اســت که برای توســعه آن نیاز به کمک به ویژه کمک انجمن فرانچایز داریم، چرا که زمینه های قانونی آن چه در قانون تامین‌مالی و زیرساخت و چه در برنامه هفتم توسعه آمده است و باید اجرایی شود. نهادهای پولی نیز به بازار سرمایه و بانکها نیاز دارند تا اعتمادی به نقد بودن برندها ایجاد و از آن محل تامین‌مالی صورت گیرد. در این مسیر ما نیازمند فرهنگسازی هستیم و باید داراییهای نامشهود ما پشتوانه ای برای پذیرش در بازار پولی و سرمایه داشته باشد.

تاثیر نبود ثبات اقتصادی در تامین مالی فرانچایز

اگر مسیر بازار تسهیل شــود، به طور طبیعی فرانچایزر و فرانچایزی راه خــود را در بازار پیدا میکنند و میتوانند مسیر منافع اقتصادی یکدیگر را تسهیل و با هم ارتباط بگیرند، اما بخشی که به توسعه توانمندی مالی ارتباط دارد این اســت که فرانچایزر و فرانچایزی وارد یک جریان شکست در بازار نشوند و به توسعه خود و یکدیگر کمک کنند. در این شرایط کل صنعت فرانچایز توسعه می یابد و نهادهای تنظیم کننده، چه انجمن، چه نهاد دولتی و چه سایر ارگانهای مرتبط، باید فضا را برای بازار شفاف و رقابتی ایجاد کنند. ما در حوزه شرکتهای دانش بنیان این آمادگی را داریم که از صنعت فرانچایز به عنوان تسهیل کننده شرایط در زیست بوم دانش بنیان و توسعه دهنده آن استقبال کنیم و به نوبه خود این نقش را ایفا کنیم.

تسهیلات دولت‌ها در حمایت از فرانچایز

ابتدا باید به بحث حمایت از زنجیره روی آوریم. اینکه از یک نمونه یا یک حلقه در زنجیره حمایت شــود زیاد     نمی‌توان متوجه تاثیر آن در زنجیره باشیم در حالی که تاکید ما حمایت از زنجیره اســت و فرانچایز نیز باید جای خود را در زنجیره پیدا کند. ما باید ببینیم در هر نمونه از زنجیره چه حمایتی از زنجیره داشته باشیم و شاید این ارتباط، حمایتی مستقیم با فرانچایز پیدا نکند، اما وقتی از زنجیره و حلقه های زنجیره حمایت شود، این زنجیره کارآمد خواهد بود و این حمایت لزوما به معنای ارائه تسهیلات و کمکهای مالی مستقیم نیست؛ این زنجیره باید پویا باشد و در حلقه های آن بیشتر نقش تنظیم گری مطرح است تا حمایت مستقیم. چه عواملی بر جذب سرمایه گذار خارجی در فرانچایزهای داخلی تاثیر دارند؟ بحث سرمایه گذاری خارجی به خصوص در قانون تامین مالی تولید زیرساخت بر آن تاکید شده است. اینها زمینه های تسهیل سرمایه گذاری خارجی در اقتصاد کشــور اســت و فرانچایز بخشی از آن اســت به خصوص ما برنامه‌های خوبی در این قانون داریــم. بحث بعدی کاهش ریسک سرمایه گذاری اســت. وقتی می خواهیم سرمایه گذار خارجی در این حــوزه ورود پیدا کند باید ریسکهای این حوزه را شناسایی و برنامه ریزی کنیم تا سرمایه گذار بتواند محیط امنی در صنعت فرانچایز داشته باشد. 

روشهای نوین تامین مالی فرنچایز

استفاده از روشهای نوین مثــل ســرمایه گذاری جمعی(Crowdfunding)یــا وام‌های نظیر به نظیر (lending(P2P در این صنعت چگونه است؟ و فناوری‌های مالی فین‌تک چه تاثیری بر تامین‌مالی فرانچایزها دارد؟ 

 اینها همه ابزارهای تامین‌مالی اســت و خوشبختانه این ظرفیــت محدود نیســت و برای صنعــت فرانچایز نیز وجود دارد ما نیاز به نهادسازی جدید در این قسمت نداریم و باید دید در کدام قسمت‌ها و در کدام حلقه‌ها تامین‌مالی صورت میگیرد.

اتفاقا از صنعت فرانچایز انتظار داریــم بتواند در هزینه‌هــای مالی به این قسمت ورود کند و بار مالی را برای شرکتهای دانش بنیان که وارد فرانچایز میشوند،کاهش دهد. قطعا اگر برنامه‌ای باشد دولت و سیاستگذار هم پای کار میآیند تنها در این شرایط باید از فضای موجود کشور بهره ببریم. خوشبختانه بازار تامین‌مالی جمعی کشور امسال رشد خوبی داشته و این ظرفیت وجود دارد تا به حوزه فرانچایز ورود کند. 

فرانچایزها چقــدر در فرآیند تامین مالی به فرانچایزی‌ها کمک میکنند؟

 این زمینه فراهم اســت چــه روش P2P و چه تامین‌مالی جمعی و فرانچایزرهــا میتوانند در این قسمت به بازار کمک کنند و این در حد یک نوع کمک کردن به خودشان و به نوعی موجب رشــد فرانچایزها میشــود. در حال حاضر همه زمینه‌های لازم وجود دارد، اما باید نقشه راه هم وجود داشته باشد. روندهای آتی در تامین‌مالــی فرانچایزها چیست؟ ما در ایــن حوزه نیاز به نقشــه راه آینده داریم تا شـرایط تامین‌مالــی را تنظیم کنیم. مرکز تامین‌مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری ریاســت‌جمهوری این آمادگی را دارد تا با انجمن فرانچایز و دیگر انجمنها جلسات مستمری داشته باشد و یک نقشه راه برای بازار فعلی و آینده فرانچایزها تدوین کند. در این فضا باید زمینه‌ها، نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصتها را شناسایی کنیم؛ چراکه این بازار نسبتا نوظهور است و نیاز به استراتژی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدتــی برای صنعت فرانچایز با نگاهی به توسعه زیست بوم دانش‌بنیان داریم که این در نهایت موجب رونق صنعت فرانچایز و اکوسیستم دانشبنیان کشور خواهد شد