صنعت پخش در سالهای اخیر تلاش کرده تا دانش توزیع را گسترش دهد. استفاده از ابزار فرانچایز میتواند این مسیر را تسهیل کرده و سرعت نفوذ دانش در صنعت پخش را افزایش دهد. در بسیاری از کشورهای توسعهیافته، تجربههای موفقی در بهرهبرداری از فروشگاههای بزرگ و زنجیرهای برای توزیع کالاها وجود دارد.
در زمان شیوع پاندمی کرونا، عدم وجود توزیع مویرگی باعث بروز مشکلاتی در فروشگاههای بزرگ شد. در این شرایط، به دلیل ازدحام جمعیت، برخی از شلفهای فروشگاهها خالی بودند. در ایران، با وجود توزیع مویرگی و تعداد زیاد فروشگاهها، کمبود کالا احساس نشد و این باعث شد التهاب و تشنگی مردم فروکش کند.
گرچه وجود تعداد زیاد فروشگاه در شهرها میتواند یک مزیت به حساب بیاید، اما این موضوع به خودی خود آسیبهای جدی به همراه دارد. در کشورهای توسعهیافته، سرانه مشتری برای هر واحد صنفی حدود 190 مشتری است، در حالی که این رقم در کشور ما به طور متوسط 27 نفر است. این تفاوت به این معناست که فروشگاهها کمتر از ظرفیت خود مشتری دارند و هزینههای بالای اداره این فروشگاهها منجر به بالا رفتن قیمت کالا برای مصرفکننده میشود.
برای حل این مشکلات، لازم است زنجیرههای تأمین مطمئن و کارآمدی ایجاد شود. این زنجیرهها میتوانند به دو صورت فروشگاههای بزرگ و زنجیرهای و فرانچایز شکل بگیرند. سوال اساسی این است که چرا فروشگاههای بزرگ و زنجیرهای دچار آسیب میشوند. هزینههای بالای نیروی انسانی، اجاره و هزینههای سرباری مانند سرقت، فشار زیادی بر سرمایهگذاران وارد میکند و ممکن است مدیریت این هزینهها را دشوار کند.
تاکید بر رقابت ناعادلانه میان فروشگاههای کوچک و بزرگ نیز باید مورد توجه قرار گیرد. این موضوع میتواند به شکلگیری رقابت منفی منجر شود. به همین دلیل، مدل فرانچایز که تلفیقی از فروشگاههای زنجیرهای و شرایط فروشگاههای کوچک است، میتواند شکافهای موجود را پر کند و از آسیبهای بیشتر جلوگیری نماید.
توسعه فرانچایز مزایای زیادی به همراه دارد؛ از جمله:
استفاده از فرانچایز میتواند به بهینهسازی پروسه توزیع و کاهش هزینههای جاری کمک کند، که در نهایت به نفع مصرفکننده و اقتصاد کشور خواهد بود.
صنعت فرانچایز یکی از مدلهای کسبوکار موفق است که میتواند به توسعه اقتصادی کشور کمک شایانی کند. با این حال، مقیاس کوچک فرانچایزها معمولاً اجازه نمیدهد که هزینههای تأمین کالا، حمل و نقل و فروش را بهطور مؤثر مدیریت کنند. این مشکلات افزایش هزینههای سربار و نیاز به تأمین کالاها از منابع مختلف را بههمراه دارد که میتواند به افزایش هزینهها منجر شود.
در سالهای اخیر، مسائل متعددی در سیستم تأمین کالاها بروز کرده است که ناشی از نبود مدیریت مناسب است. ضعفهای نرمافزاری و انبارداری در این زمینه باعث شده که مدیریت تأمین کالاها بهدرستی انجام نشود. این در حالی است که با کنترل و رصد میزان فروش هر فروشگاه، میتوان نیازهای تأمین کالا را در زمان مناسب برطرف کرد و از هزینههای اضافی مانند تاریخ انقضا و دیگر مشکلات جلوگیری نمود.
متأسفانه، عدم توجه به توسعه اصولی فرانچایز موجب بروز پدیدهای به نام تابلوفروشی شده است. این مشکل باعث سلب اعتماد مردم به سیستم فرانچایز گردیده و تهدیدی برای اعتبار برندها به شمار میآید. هر برند نیاز به مراقبت و حمایت مستمر دارد و توزیع یکپارچه کالاها با قیمت و کیفیت ثابت از الزامات موفقیت آن است.
فرانچایز باید دارای یک سیستم بازاریابی یکپارچه باشد که هدف اصلی آن ایجاد تصویری واحد و گسترده درباره محصولات یا خدمات یک برند در ذهن مشتریان است. متأسفانه، تمرکز صرف بر تابلوفروشی منجر به فروش کالاهای مختلف با کیفیتهای متفاوت در فروشگاهها شده است.
برای رشد و توسعه فرانچایز، فرهنگسازی در جامعه بسیار ضروری است. مردم باید درک کنند که اگر برندی خدماتی را عرضه میکند، نحوه دریافت خدمات، راههای مطرح کردن اعتراض و شکایت و شیوه رسیدگی به آنها چگونه است. با افزایش آگاهی و فرهنگسازی، میتوان به توسعه کسبوکار و شکوفایی اقتصاد کشور کمک کرد.